Qan Nədir?
Qan plazmada dağılmış qan hüceyrələrindən ibarət olaraq, oksigeni ağciyərlərdən digər toxuma və hüceyrələrə daşıyır. Bu qan hüceyrələrinin funksiyaları arasında hemoglobinlə bədənin bütün hüceyrələrinə oksigeni daşımaq, bədənin zədələnmiş hissəsində qanaxmanı dayandırmaq üçün laxtalanmanı təmin etmək vardır. Plazma isə bir çox kimyəvi maddələrin həll edildiyi və tərkibində zülallar, hormonlar, minerallar, vitaminlər, eltolitlər və antikorların olduğu su kimi təsvir edilir.
Həyatın mayesi olaraq xarakterizə edilən qan bir çox fərqli elementdən ibarətdir. Bu elementlərdən ən mühümləri dəmir, antikorlar və amin turşularıdır. Ən çox müşahidə edilən qan xəstəliyi isə anemiyadr. Xalq arasında “qanazlığı” kimi tanınan anemiya həm də bir çox xəstəliklərin əlamətidir. Anemiya və dəmir çatışmazlığı haqqında ətraflı məlumat almaq üçün aşağıdakı məqaləmizi oxuya bilərsiniz:
Dəmir Çatışmazlığının Əlamətləri- Qan Artıran Qidalar Hansılardır?
Qan Xəstəlikləri Hansılardır?
Ən təhlükəli qan xəstəliyi leykozdur. Qan xərçəngi olaraq bilinən leykemiya miyeloid hüceyrələrin infeksiyası nəticəsində meydana gəlir. İstər ölkəmizdə, istərsə də dünyada ən çox yayılan xərçəng növlərindən biri olan leykozun müalicəsində kimyaterapiya və radioterapiyadan istifadə olunur. Qan xəstəlikləri arasında əsasən aşağıdakı xəstəliklər müşahidə olunur:
- Anemiya
- Hepotemeqaliya (Qaraciyər ölçüsü)
- Leykemiya
- Hematuriya
- Podaqra hücumu
- Dil və diş əti xəstəlikləri
- Hemartroz (Oynaqdaxili qanaxma)
Qan Xəstəlikləri Əlamətləri Hansılardır?
Qan xəstəliyi olan anemiyada insanlarda ürək döyüntüləri, yəni ürək döyüntülərinin artması və ürək döyüntülərinin eşidilməsi müşahidə oluna bilər. Bu anemiyaya səbəb olan və bədxassəli hematoloji xəstəliklər səbəbindən baş verə bilər. Anemiyanın baş verməsi digər xəstəliklərlə də əlaqəli ola bilər. Xüsusilə, dalağın böyüməsi ilə birlikdə görülən qan və limfa düyünləri hüceyrələrində anormal proliferasiya nümunə olaraq verilə bilər. Bu, xəstələrdə zəiflik və yorğunluq kimi şikayətlərə səbəb olacaq. Ən çox rast gəlinən əlamət ani arıqlamaqdır. Qanın bütün hüceyrələrə oksigeni daşıya bilməməsi nəticəsində immun sistemi zəifləyir, orqanizmin müqaviməti azalır və nəticədə bir çox xəstələrdə iştahsızlıq yaranır.
Həmçinin, xəstə günün yarısını yuxuda keçirsə belə, daim yorğunluq hiss edir. Bunun səbəbi qan xəstəlikləri nəticəsində qan dövranı sisteminin köhnə funksiyalarını tam yerinə yetirə bilməməsidir. Dəmir çatışmazlığı qan xəstəlikləri zamanı meydana gəlir. Dəmir çatışmazlığı dırnaqların qırılmasına və saç tökülməsiə səbəb olur. Qan xəstəliklərinin başqa bir ümumi əlaməti nəfəs darlığıdır. Ürək çatışmazlığı ilə ortaya çıxan təngənəfəslik xəstələrin 70%-də müşahidə olunur.
Qan Xəstəliklərinin Müalicəsi
Qeyd olunan bütün xəstəliklərin müalicəsi üçün tətbiq olunacaq üsullar ilk müayinədən və xəstənin test nəticələri alındıqdan sonra müəyyən edilir. Qan infeksiyası olan xəstələr qan əmələ gətirən dərmanlarla yanaşı, antibiotiklərdən də istifadə edirlər. Qan xərçəngində ilk növbədə dərman müalicəsi, daha sonra isə müvafiq olaraq kimya və radioterapiya müalicələri tətbiq edilir.
Eyni zamanda bu kimi qan xəstəliklərinin müalicəsində kök hüceyrə terapiyası da tətbiq oluna bilər. Dəmir çatışmazlığından qaynaqlanan qan azlığında və bu müalicə növündən istifadə edilən qan xəstəliklərində xəstələrin müxtəlif dırnaq pozuntuları yaşadığı müşahidə edilmişdir. Həmçinin bu cür ağır müalicə üsullarının tətbiq olunduğu qan xəstəliklərində xəstələrin arıqlaması da müşahidə edilir.
