Qan azlığı anemiya kimi tanınan xəstəlikdir. Bu xəstəlik orqan və toxumalara lazım olan qədər oksigeni daşımaq üçün, kifayət qədər sağlam qırmızı qan hüceyrələri olmadığı zaman meydana gəlir. Qırmızı qan hüceyrələrinin quruluşunda oksigenin daşınmasını təmin edən hemoglobinin miqdarının azalması və bu hüceyrələrin qızarması ilə özünü göstərən anemiya mədə və bağırsaq xərçəngi başda olmaqla, bir çox mühüm xəstəliklərin xəbərçisi ola bilər. Anemiya, adətən qan istehsalında rol oynayan dəmir istehsalı, vitamin B9 və B12 çatışmazlığından, düzgün qidalanmamaqdan və orqanizmin qan istehsalı üçün lazım olan mineralları ala bilməməsi nəticəsində yaranır. Bu zaman, anemiyaya yaxşı təsir edən və ümumi olaraq, dəmir, vitamin B12 və fol turşusu ilə zəngin olan və qırmızı qan hüceyrəsi istehlakını dəstəkləyən qidalar istehlak edilməlidir.
Qan Azlığının Əlamətləri Nələrdir?
Qan azlığı dəmir çatışmazlığından qaynaqlanan və bəzi hallarda heç bir əlamət göstərmiyə bilər. Dəmir çatışmazlığı rutin sağlamlıq müayinələrində edilən qan testlərində müəyyən edilə bilir. Dəmir çatışmazlığının əlamətlərinə isə aşağıdakılar daxildir:
- Dəri solğunluğu;
- Orqanizmdə zəiflik və yorğunluq;
- Konsentrasiyanın pozulması;
- Baş ağrısı;
- Əllərdə və ayaqlarda uyuşma;
- Qıcıqlanma;
- Qulaqlarda uğultu;
- Dodaqlarda çatlar və ağız ətrafındakı yaralar;
- Dırnaqların tez qırılması;
- Saçların tökülməsi
Və bu kimi bir çox əlamətlər qan azlığının inkişaf etmiş simptomlarına daxildir. Bəzi hallarda isə ürək döyüntüsü, torpaq və ya buz yemək, qalxanabənzər vəzin funksiyasının yavaşlaması və narahat ayaq sindromları ilə də müşahidə oluna bilir.
Qan Azlığına Nə Səbəb Olur?
Qan azlığı bir çox səbəblərdən yarana bilər. Bu səbəbdən ilk növbədə əsas xəstəlik müəyyən edilməli və ona uyğun müalicə aparılmalıdır. Onun yavaşıması səbəbindən anemiya meydana gəlir. Bədəndə qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalına mənfi təsir göstərən bir çox amillər var.
Dəmir çatışmazlığı: Normal bir insanın gündəlik dəmir ehtiyacı 2 mq-dır. Bədəndə dəmir çatışmazlığı səbəbindən anemiya yaranması halları çox yayğındır. Dəmir çatışmazlığından qaynaqlanan anemiya kimi tanınan qan azlığı xüsusilə, uşaqlarda və immun sistemi zəif olan insanlarda qanaxma nəticəsində yaranır.
Vitamin çatışmazlığı: İnsan orqanizminə lazım olan əsas vitaminlər qidalarda olur. Balanslaşdırılımış və nizamlı qidalanmanın olmaması səbəbindən vitaminlər orqanizmə qəbul edilmədikdə qan azlığı yaranır. B12 və ya fol turşusu çatışmazlığında da anemiya inkişaf edə bilər.
Qan Artıran Qidalar Hansılardır?
- Quru ərik, kişmiş, tut qurusu kimi quru meyvələr;
- Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər (ispanaq pazı);
- Fındıq, fıstıq və küncüt;
- Qaraciyər, qırmızı ət, toyuq və balıq;
- Yumurta;
- Quru lobya;
- Portağal suyu ilə yumurta istehlak edin;
- Paxlalıları ət ilə bişirin;
- Hər yeməkdə bol göyərti istehlak edin;
- Dəmirin udulmasını artıran mühüm yol isə bu qidaları C vitamini (limon) ilə birlikdə istehlak etməkdir!
- İspanaq qatıqla istehlak edildikdə dəmirin sorulmasını azaldır. İspanağı yumurta ilə bişirmək onun bioavailliyini artırır.
Bəs Qansızlığın Qarşısını Necə Almaq Olar?
Bu zaman düzgün qida seçmək və düzgün qidalanmaq çox vacibdir. Qadınların kişilərdən daha çox dəmirə ehtiyacı vardır. Qadınlar üçün tələb olunan gündəlik dəmir ehtiyacının 18 mq olduğu halda, 19-50 yaşlı kişilər üçün orta gündəlik dəmir tələbi 8 mq təşkil edir. Heyvan qidalarında dəmir dəyəri yüksəkdir. Kifayət qədər qırmızı ət və balıq yemək qan azlığınının qarşısını alacaqdır. Tərkibində C vitamini olan meyvələr dəmirin udulmasını artırır, dəmirin udulmasını azaldan qəhvə və çayın qəbulu isə həddindən artıq olmamalıdır. Xüsusilə, hamiləlik dövründə olan qadınlar mərcimək, tünd yaşıl yarpaqlı ispanaq və kələm, sitrus meyvələri kimi bir çox fol turşusu ilə zəngin olan qida qəbulunu etməlidirlər.
Beləliklə, sağlamlığınıza və bədənizə müntəzəm şəkildə diqqət yetirsəniz və lazım olan müalicəni tətbiq etdiyiniz halda, ümidvarıq sizin narahat edən qan azlığı xəstəliyindən azad olacaqsınız.
