Xroniki qaraciyər xəstəliyi olaraq da adlandırılıan sirroz qaraciyərin ağır zədələnməsinə verilən addır. Müxtəlif xəstəliklərə görə, bəzən naməlum səbəblərdən qaraciyərdə müxtəlif səviyyələrdə zədələnmələr baş verə bilər. Nəticədə qaraciyərin struktur funksiyalarında müxtəlif pozuntular baş verir və o, öz normal funksiyalarını yerinə yetirə bilməməyə başlayır. Bu, sirroz xəstəliyinin başlanğıcıdır. Xəstəlik irəlilədikcə, fəaliyyətini davam etdirən qaraciyər hüceyrələrinin azalması nəticəsində qaraciyər tədricən sərtləşməyə və kiçilməyə başlayır. Qanın bərkimiş toxumlara axını çətinləşir və qanın toxumaya çata bilməməsi səbəbindən yeni damar yolları əmələ gəlir. Bütün bu hadisələr qaraciyərə daha da mənfi təsir göstərəcək sirroz şəklini ağırlaşdırır. Bunun nəticəsində isə, qaraciyər öz funksiyalarını itirir və qaraciyər çatışmazlığı yaranır.
Qaraciyər Sirrozunun Əlamətləri Nələrdir?
Sirroz adətən erkən mərhələlərdə simptomlara səbəb olmur. Ancaq xəstəliyin dərəcəsi irəlilədikcə və qaraciyərin zədələnmə səviyyəsi artdıqca simptomlar və bu əlamətlərin şiddəti artır. Qaraciyər sirrozunun ən çox görülən əlamətlərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- İştahsızlıq və mədədə ağırlıq hissi;
- Ürəkbulanma və qusma;
- Daimi yorğunluq hissi;
- Ayaqlarda şişkinlik və ödəmin meydana gəlməsi;
- Anemiya və qanın laxtalanması;
- Qadınlarda menstruasiya pozulması;
- Dəridə göyərmə, sarılıq və qaşınma;
- Qəbizlik və qaz problemi;
- Əzələ itkisi və ümumi yorğunluq və s.
Əlamətlər ilə qaraciyər sirrozu özünü biruzə verə bilir. Əgər sizdə də yuxarıdakı əlamətlər varsa, ən qısa zamanda həkimə müraciət etməyinizdə fayda vardır.
Xəstəliyin Yaranma Səbəbləri Nədir?
Qaraciyər sirrozu xəstəliyinin ən çox bilinən yaranma səbəbi xroniki spirt istifadəsidir. Həddindən artıq spirt istifadəsi ilə yanaşı, sirrozun ən əhəmiyyətli yaranma səbəblərindən biri də hepatit B və hepatit C kimi xroniki viral hepatitlərdir. Sirroz xəstələrinin təxminən 10-15%-də aparılan bütün araşdırmalara baxmayaraq, heç bir səbəb tapıla bilmir və bu vəziyyət mənşəyi məlum olmayan sirroz (kriptojenik sirroz) adlanır. Bunlardan başqa, insanlarda nadir hallarda da olsa, aşağıdakı səbəblərdən qaraciyər sirrozu xəstəliyi yarana bilər:
- Ağır dərmanların uzun müddətli istifadəsi;
- Dəmir və mis minerallarının həddindən artıq qəbulu;
- Xroniki ürək çatışmazlığı;
- Öd yollarının tıxanması və iltihabı;
- Bədənin öz toxumlarına qarşı antikor istehsalı nəticəsində yaranan otoimmun hepatit və s.
Sirrozun Müalicə Üsulları Nələrdir?
Xəstəliyin irəliləmə dərəcəsinə görə A, B və C olaraq 3 səviyyəyə bölünür. Qaraciyərin daha az zədələndiyi A və B səviyyəli xəstələrdə, müntəzəm həkim nəzarəti və müalicəsi nəticəsində xəstəliyin gedişatını minimuma endirəcək uzun illər keyfiyyətli həyat təmin etmək mümkündür. Mütəxəssis həkimlər tərəfindən tətbiq edilən müalicələrdə əsas məqsəd qaraciyərdə bərkimiş çapıq toxumasının irəliləməsinin qarşısını almaq və xəstəliyin səbəb olduğu fəsadların qarşısını almaqdır. Qaraciyərə yük yarada biləcək hər qidadan, lazımsız narkotik istifadəsindən və spirtli içkilərdən uzaq durmaq sirrozlu xəstələrdə ən əhəmiyyətli müalicə prinsipidir.
Əgər sirroz otoimmun mənşəlidirsə, immun sistemini zəiflədən dərmanlarla müalicə, viral hepatit isə səbəb olarsa, antiviral dərman müalicəsi tətbiq edilməlidir. C səviyyəli qaraciyər sirrozu olan ağır dərəcəli qaraciyər zədələnməsi olan xəstələrdə, həkimin tövsiyəsi ilə qaraciyər transplantasiyası tələb oluna bilər. Əgər sizdə də qaraciyər sirrozu varsa, mütəmadi olaraq müayinələrdən keçərək həkimin tövsiyə etdiyi müalicə prinsiplərini tətbiq etməklə, xəstəliyin irəliləməsinin qarşısını ala və həyat keyfiyyətinizi artıra bilərsiniz.
