Həyat içərisində zaman-zaman narahat olmaq və bu hissi keçirmək normal hesab olunur. Ancaq bu hissi tez-tez və sıx şəkildə keçirmək insanların gündəlik fəaliyyətlərinə və həyat keyfiyyətlərinə mənfi təsir göstərə bilir. Həmin insanlar daim özlərinin və ya yaxınlarının başına pis şeylər gələcəyini düşünür və ya onların səhhətindən narahat olurlar. Bu vəziyyət psixi sağlamlığı pozursa, gündəlik həyata təsir etməyə başlayırsa və insanlarla münasibəti pozursa, bu, artıq xəstəliyə çevrilib deməkdir.
Delusional pozğunluq olaraq bilinən ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozğunluğunda, ən azı 6 ay və həftənin əksər günləri mövcud olan insanın idarə etməkdə çətinlik çəkdiyi həddindən artıq narahatlıq hissi mövcud olur. Bu problem cəmiyyətdə 4-7% nisbətində görünür. Narahatlıq pozğunluğundan əziyyət çəkən insanlarda müxtəlif qorxular, tez yorulma, diqqət yetirə bilməmə, əsəbilik, gərginlik hissi və yuxu pozğunluqları da müşayiət olunur. Bununla yanaşı, xəstələrdə tez-tez iltihablı bağırsaq sindromu və baş ağrıları da baş verə bilər.
Anksiyete Əlamətləri Hansılardır?
Bir çox insanlar yaşadıqları və ya həyatlarının bir nöqtəsində olduqları vəziyyət qarşısında güclü narahatlıq hissi yaşaya bilərlər. Narahatlıq pozğunluğu insanda yaratdığı müxtəlif əlamətlərlə özünü göstərə bilər. Ən çox müşahidə olunan simptomları isə aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Həddindən artıq narahatlıq: insanlarda ən çox rast gəlinən hisslərdən biri olan narahatlıq pozğunluğu, bu xəstəlikdən əziyyət çəkən insanlarda gündəlik sadə hadisələrdə baş qaldıra bilir. Bu pozğunluğu təyin edərkən, günlərin çoxunda baş verən və ən azı altı ay ərzində nəzarət etmək çətin olan bir narahatlıq vəziyyəti ifadəsi olunur. Narahatlıq hissi insanların gündəlik fəaliyyətinə mane ola bilər. Xüsusilə yaşı 65-dən aşağı olan subay və sosial-iqtisadi səviyyəsi aşağı olanlar anksiyete pozğunluğu üçün riskli qrup hesab edilir.
Anksiyete pozğunluğundan əziyyət çəkən insanlarda vəziyyətin təhlükə altında olma hissi vardır. İnsan bədənində “mübarizə və ya qaç” reaksiyası yaratmaq üçün bu hissin səbəb olduğu bir sıra hadisələr var. Bu hadisələrə qan axınının həzm sisteminə deyil, ekstremal əzələlərə yönəldilməsi daxildir. Anksiyete pozğunluğu yaxın müddətli yaddaş haqqında məlumatın işlənməsi prosesinə mənfi təsir göstərə bilər. Buna görə də, konsentrasiya ilə bağlı problemlər narahatlıq pozğunluğu olan insanlarda baş verə biləcək başqa bir simptomdur. Anksiyete pozğunluğu olan bir çox xəstədə, xüsusilə də narahatlıq ən yüksək səviyyəyə çatdıqda, həddindən artıq qıcıqlanma vəziyyəti də yarana bilər. Bu simptomlar xaricində əzələ gərginliyi, yuxu ilə bağlı problemlər və reallıq ilə uyğun gəlməyən fobiyalar da narahatlıq əlamətləri arasındadır.
Narahatlıq Pozğunluğu Necə Müalicə Olunmalıdır?
Xəstəliyin müalicəsində antidepresan dərmanlarla müntəzəm müalicə ilə yanaşı, insanın stresslə mübarizə üçün istifadə etdiyi uyğun olmayan müdafiə mexanizmlərini dəyişdirmək və narahatlığa səbəb olan düşüncə sxemlərini dəyişdirmək üçün müalicələr tətbiq etmək lazımdır. Müalicənin planlaşdırılmasına tək başına farmakoterapiya (dərman müalicəsi) və ya psixoterapiya (koqnitiv terapiya) və ya bu iki terapiya formasının kombinasiyası daxil ola bilər.
Farmakoterapiya anksiyete pozğunluğunun müalicəsində bir çox dərman növü istifadə edilə bilər. Serotonin adlı nörotransmitterə təsir dərman qrupları anksiyete pozğunluğunun müalicəsi üçün həkim tərəfindən təyin oluna bilən dərmanlar arasındadır. Psixoterapiya isə psixi pozğunluqların müalicəsində istifadə edilən üsullar arasında effektivliyi ilə ön planda olan bir terapiya formasıdır. Terapiyalarda həkim əsas şikayəti olan vəziyyətin altında yatan inanc və düşüncə tərzini insana çatdırmağı hədəfləyir. Beləliklə, insan yeni davranış qabiliyyətini inkişaf etdirə və narahatlıq mənbəyi ola biləcək vəziyyətlərə hazır ola bilər.
