Damardakı qanın damar divarına vurduğu yüksək təzyiqə hipertoniya deyilir. Hipertoniyada diastolik və ya diastolik qan təzyiqi normadan yüksəkdir. Yüksək qan təzyiqi bəzi insanlarda heç bir əlamətə səbəb olmaya və insanın gündəlik həyatına təsir etməyə bilər. Xəstə uzun illər hipertoniya problemi olduğunu bilmədən həyatına davam edə bilər. Xəstəlik böyrək, beyin, ürək və damar sisteminə uzun müddət heç bir əlamət göstərmədən vura biləcəyi zərərə görə “səssiz qatil düşmən” olaraq da tanınır. Hipertoniya səbəbiylə orqanları qidalandıran damarların tıxanıqlığı, genişlənməsi və ya yırtılması baş verə bilər. Yüksək qan təzyiqi orqanlara qan axını pozaraq orqan çatışmazlığına da səbəb ola bilər. Yüksək təzyiq xəstəliyi həkim nəzarəti altında izlənilməlidir.
Hipertoniya Əlamətləri Nələrdir?
Qan təzyiqi 180/110 mmHg-dən yuxarı qalxmasa, heç bir əlamət göstərməyə bilər. Amma daim yüksək olanda orqanizmə ciddi zərər verir. Yüksək qan təzyiqinin ən çox müşahidə edilən simptomları bunlardır:
- Tez-tez sidiyə getmə
- Bulanıq və ya ikiqat görmə
- Ayaqlarda şişlik
- Nəfəs darlığı və halsızlıq
- Zəiflik, yorğunluq və narahatlıq
- Burun qanamaları
- Ürək döyüntüsü və ürək ağrısı
- Başgicəllənmə və baş ağrısı
- Qulaqlarda cingilti
Hipertoniyanın Səbəbləri Nələrdir?
Yüksək qan təzyiqi xəstəliyinin yaranmasının ən əhəmiyyətli iki səbəbi vardır. Genetik və ətraf mühit faktorları xəstəliyin inkişafında və yaranmasında mühüm rola malikdir. Hipertoniya keçmişi olan birinci dərəcəli qohumu olan insanların xəstəliyə tutulma riski daha yüksəkdir. Ümumi olaraq isə hipertoniya xəstəliyinin ən çox görülən səbəbləri aşağıdakılardır:
- Həddindən artıq duzlu qidalar istehlak etmək
- Yüksək kəllədaxili təzyiq
- Böyrək şişləri
- Kəskin və ya xroniki böyrək xəstəlikləri
- Tiroid bezi xəstəlikləri
- Diabet
- Yüksək xolesterol
- Hamiləlik
- Çəki artıqlığı
- Alkoqol və siqaret
Hipertoniyanın Müalicəsi Necə Olmalıdır?
Xəstəliyin müalicəsi üçün ilk növbədə xəstələrdən həyat tərzində dəyişiklik etmələri xahiş olunur. Əgər təzyiq xəstəsi ideal çəkidən yuxarıdırsa, ideal çəkiyə qayıtmaq üçün adekvat və balanslı bir pəhriz proqramı tətbiq edilməsi tövsiyə olunur. Xəstənin qidalanmasında duz istehlakı məhdudlaşdırılmalı, meyvə və tərəvəz istehlakı artırılmalıdır. Marqarin, yağ və piy kimi doymuş yağları yüksək olan qidalar pəhrizdən xaric edilir. Alkoqol və siqaret istifadəsi mütləq dayandırılmalıdır. Arterial təzyiq xəstələrinin müntəzəm fiziki fəaliyyəti onların təzyiqini tənzimləməyə kömək edir. Həyat tərzində dəyişikliklərə uyğunlaşa bilməyən və ya dəyişikliklərə baxmayaraq, qan təzyiqi aşağı salına bilməyən hallarda həkim nəzarəti tələb edilir. Həkimin tövsiyə etdiyi dərmanlar mütəmadi olaraq, qəbul edilməli və həkimlə məsləhətləşmədən doza dəyişdirməməlidir.
