Xalq arasında onurğa və ya bel revmatizmi kimi tanınan Ankilozan Spondilit adətən gənc yaşlarda baş verir. Bu xəstəlik, onurğa sütununu və onurğa ilə bud sümüyü arasındakı oynağa təsir edən ağrılı, iltihablı bir revmatizm növüdür. İltihab nəticəsində bu iki sümük birləşərək tək sümük əmələ gətirir. Sakroiliak oynaq, yəni onurğanın aşağı hissəsi ilə çanaq sümükləri arasındakı sahə ən çox ilk olaraq təsirlənir. Xəstəliyin zamanla irəliləməsi ilə bütün onurğa boyunca təsirini göstərə bilər. Xəstənin omba, onurğa, diz, topuq və digər oynaqlarında, xüsusən də bel nahiyəsində də iltihab ola bilər və buna uyğun olaraq hərəkət məhdudiyyətləri müşahidə edilir.
Onurğanın aşağı hissəsindən başlayaraq boyun nahiyəsinə qədər bütün disk kənarlarında və bağlarında iltihab, sonra isə sümükləşmə baş verir. Nəticədə onurğanın yuxarı hissəsində ön əyrilik yaranır. Həyat keyfiyyətini aşağı salan bu xəstəliyin gedişatı və şiddəti insandan insana dəyişir. Çox yayılmış bir xəstəlik olmadığı üçün tez-tez kalsifikasiya, disk yırtığı və osteoporoz ilə qarışdırılır. Ancaq yaşlılarda əhənglənmə və osteoporoz göründüyü halda, gənclərdə bu xəstəlik görülür.
Xəstəliyin Yaranma Səbəbləri Nələrdir?
Onurğanın irəli əyilməsi və oynaqların sümüklərə inteqrasiyası nəticəsində hərəkət məhdudiyyəti yaradaraq fərdin həyat keyfiyyətinə təsir edən Ankilozan Spondilit səbəbi dəqiq bilinməsə də, irsi faktorların mühüm rol oynadığı bilinir. HLA-B27 adlı geni daşıyan insanlarda bu xəstəliyə tutulma riski daha yüksəkdir. Ancaq bu genin tək olması xəstəliyin görünəcəyi anlamına gəlmir.
Xroniki xəstəlik olan ankilozan spondilit adətən kişilərdə qadınlara nisbətən 2-3 dəfə çox rast gəlinir. Genetik faktorun yüksək dərəcədə rol oynadığı bu xəstəliyə kişilərdə daha daha çox rast gəlinir və xəstəliyin gedişi daha sürətlə gedir. Xəstəliyə yoluxma dərəcəsi birinci dərəcəli qohumlarında bu xəstəlik aşkarlanmış insanların təxminən 20%-ni təşkil edir. İltihabla müşahidə olunan bu xəstəlik tez-tez onurğada, çiyinlərdə, çanaqda, ombada, qabırğa qəfəsində, dizlərdə, topuqlarda və biləklərdə baş verir.
Ankilozan Spondilitin Əlamətləri Nələrdir?
Ankilozan spondilit gənc və yetkinlərdə iltihab nəticəsində yaranan bel və onurğa ağrısı şikayətləri ilə başlayan bir xəstəlikdir. Başlanğıc dövrdə yüngül olan və diqqətdən yayınmayan bu ağrılar zaman keçdikcə artır Arxa, boyun, çiyin və omba nahiyəsində hiss edilən ağrı səhərlər və ya istirahtət zamanı daha çox olduğu halda, gün ərzində və hərkət zamanı azalır. Xəstəliyin sonrakı mərhələlərində ağrı və sərtlik onurğada hərəkətin məhdudlaşdırılması və fəqərələrin birləşməsi nəticəsində əmələ gələn sümük strukturlarına görə onurğanın irəli əyriliyi ilə müşayiət oluna bilər. Əzələ-hərəkət sistemindən başqa gözdə qızartı və ağrılar, bağırsaqların iltihabi xəstəlikləri və böyrək pozğunluqları da müşahidə oluna bilər. Ümumi olaraq isə, xəstəliyin əsas simptomlarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- 20-40 yaşlarında başlayan bel ağrısı;
- Uzun istirahət və yuxudan sonra bel ağrısı və sərtlik;
- Artan fiziki fəaliyyət dövründə ağrı və sərtliyin azalması;
- Yuxudan oyandıran oynaq ağrıları;
- Hərəkət zamanı məhdudiyyət hissi;
- Bu şikayətlərin 3 aydan çox davam etməsi;
- Onurğanın irəli əyilməsi və s.
Bu simptomlar xəstələrin müxtəlif xüsusiyyətlərinə görə də dəyişə bilər. Əgər sizdə bu əlamətlər varsa, ən qısa zamanda səhiyyə müəssisələrinə müraciət edərək mütəxəssis həkimlərdən kömək istəməyiniz tövsiyə olunur.
Xəstəliyin Müalicəsi Necə Olmalıdır?
Ankilozan spondilit ömür boyu davam edən və qəti müalicəsi olmayan bir xəstəlik olduğundan dolayı, müalicənin məqsədi şikayət və şikayətləri azaltmaq və xəstənin həyat keyfiyyətini yüksəltməkdir. Xəstənin hərəkətliliyini itirməməsi və ya bərpa etməməsi təmin edilməyə çalışılır. Bundan əlavə, onurğa və oynaqlarda iltihabı və ağrıları azaltmaq üçün müalicə tətbiq edilir. Dərman terapiyasında istifadə edilən ağrıkəsicilərin kömək etmədiyi bəzi xəstələrdə, revmatoloqun zəruri hesab etdiyi hallarda anti-TNF və bioloji dərmanlar adlanan spesifik vasitələrdən istifadə edilə bilər. Dərman müalicələrinə əlavə olaraq, məşq və idman xüsusi olaraq ankilozan spondilit xəstəsinin şəxsi vəziyyəti üçün həkim fizioterapevt tövsiyə olunur.
