Ağciyərdə hüceyrələrin balanssız çoxalması nəticəsində yaranan bədxassəli şiş formasiyalarına ağciyər xərçəngi deyilir. Xərçəng hüceyrələri əvvəlcə olduqları yerdə çoxalır və kütlə əmələ gətirir. İrəli mərhələlərə gəldikdə, ətrafdakı toxuma və orqanlara yayılır. Ağciyər xərçəngi ən çox yayılmış xərçəng növlərində biridir və ciddi nəticələrə səbəb olur. Adətən erkən mərhələlərdə simptomlara səbəb olmadığından, diaqnoz qoyulduqda xəstəlik tez-tez irəliləyir. Bu səbəbdən risk altında olan şəxslərin mütəmadi olaraq, müayinələrdən keçmələri son dərəcə vacibdir.
Ağciyər Xərçənginin Əlamətləri Nələrdir?
Ağciyər xərçənginin simptomları xəstəlik irəlilədikcə görünməyə başlayır. Xəstəliyin erkən mərhələlərində adətən demək olar ki, heç bir əlamət və ya simptom müşahidə olunmur. Ümumi olaraq isə ağciyər xərçənginin ən çox görülən əlamətlərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Davamlı olan və getdikcə pisləşən öskürək;
- Qanlı bəlğəm;
- Səs boğuqluğu;
- Udma zamanı çətinlik;
- İştahsızlıq;
- Ani və sürətli arıqlama kimi sıralana bilər.
Bu əlamət və simptomlar ilə ağciyər xərçəngi özünü biruzə verə bilir. Əgər sizdə də yuxarıdakı əlamətlər varsa, ən qısa zamanda həkimə müraciət etməyinizdə fayda vardır.
Ağciyər Xərçənginin Yaranma Səbəbləri Nələrdir?
Ağciyər xərçənginin yaranma səbəblərindən ən çox müşahidə olunanı siqaretdir. Siqaret çəkmək ağciyər xərçəngi üçün ən böyük risk faktorudur. Bununla belə, ağciyər xərçəngi həyatı boyu siqaret çəkməyən insanlarda da yarana bilər. Ümumiyyətlə siqaret demək olar ki, bütün xəstəliklərin 85%-dən çoxuna səbəb olur. Araşdırmalar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, gündə 25-dən çox siqaret çəkən insanlar heç vaxt çəkməyənlərə nisbətən ağciyər xərçənginə tutulma riski 25 dəfə çoxdur.
Siqaret çəkmək təkcə ağciyər xərçənginin deyil, həm də digər xərçəng növlərinin, məsələn, qida borusu və ağız boşluğunun xərçənginin də yaranma səbəbidir. Passiv siqaret çəkmək də ağciyər xərçəngi riskini artırır. Həyat yoldaşı siqaret çəkən insanların ağciyər xərçənginə tutulma riskinin siqaret çəkməyənlərə nisbətən 25% daha çox olduğu müəyyən edilmişdir.
Ağciyər xərçənginin başqa bir səbəbi də asbestin məruz qalmasıdır. Asbest istiliyə və aşınmaya davamlı, kanserogen xüsusiyyətlərə malik lifli mineraldır. Zərərli təsiri bilinməyəndə istilik və səs izolyasiyası üçün geniş istifadə edilən asbest indi sökülmə zamanı işçilər zərərli təsirlərinə məruz qalır.
Ağciyər Xərçənginin Hansı Növləri Var?
Ağciyərdə başlayan və ətraf toxuma və orqanlara yayılan xərçəngə ilkin ağciyər xərçəngi deyilir. Xərçəng bədənin başqa yerində başlayırsa və ağciyərlərə yayılırsa, buna ikincil ağciyər xərçəngi deyilir.
Birincil ağciyər xərçənginin müxtəlif növləri var və onlar kiçik hüceyrəli ağciyər xərçəngi və kiçik hüceyrəli olmayan ağciyər xərçəngi kimi iki əsas qrupa bölünür. Hər 100 hadisədən təxminən 12-si kiçik hüceyrəli ağciyər xərçəngi qrupunda (12%) aşkar edilir. Adətən bu xərçəng növü siqaretdən qaynaqlanır və çox erkən yayılmağa meyillidir.
Ağciyər xərçənglərinin əksəriyyəti kiçik hüceyrəli olmayan xərçənglərdir (88%). Bu qrupdakı xərçənglər bir az daha xoşxassəli xüsusiyyətlər nümayiş etdirirlər. Üç ümumi alt növ var. Onlar eyni şəkildə davrandıqlarına və müalicəyə eyni reaksiya verdiyinə görə qruplaşdırılıblar. Bu üç xərçəng növü adenokarsinoma, skuamöz hüceyrəli karsinoma və böyük hüceyrəli karsinoma kimi siyahıya alınır.
Ağciyər Xərçəngi Necə Müalicə Olunmalıdır?
Ağciyər xərçənginin müalicəsi xəstənin ümumi sağlamlıq dərəcəsindən, xərçəngin növü və mərhələsi də daxil olmaqla, bir sıra amillərdən asılı olaraq dəyişir. Ümumiyyətlə xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində cərrahiyyə, radioterapiya, kimyaterapiya və immunoterapiya kimi müxtəlif müalicə variantları vardır. Bu müalicələr tək və ya bir neçə ilə birlikdə tətbiq oluna bilər. Əgər ağciyər xərçəngi xəstəsinizsə və ya xəstəlik üçün risk qrupundasınızsa, müntəzəm olaraq müayinə planı üçün sağlamlıq müəssisəsinə müraciət etməyinizi və lazımi analizlər verməyinizi, müalicə planını tətbiq etməyinizi tövsiyə edirik.
