Sağlam və balanslı qidalanma sağlamlığın qorunması və qida maddələrinə olan ehtiyacın ödənilməsi baxımından çox vacibdir. Nizamsız və qeyr-sağlam qidalanma çəki itkisinə, vitamin və mineral çatışmazlığına səbəb olur. Qida ilə orqanizmə qəbul edilən və müəyyən miqdarda orqanizmdə istehsal olunan vitaminlərdən biri də K vitaminidir. Qanın laxtalanması üçün lazım olan zülalların istehsalında iştirak edən K vitamininin çatışmazlığı qanaxma pozğunluqları ilə özünü göstərir. Yetkinlərdə nadir və yeni doğulmuş körpələrdə daha çox rast gəlinən K vitamini çatışmazlığının əlavələr şəklində xaricdən qəbul edilməsi lazım ola bilər.
K Vitamini Çatışmazlığı Nədir?
K vitamini iki fərqli növdə olan yağda həll olunan bir vitamin növüdür. Bunlardan birincisi olan K1 vitamini də filoxinon adlanır və ispanaq və kələm kimi bitkilərlə birlikdə bədənə daxil olur. Digər növ, vitamin K2, menaquinone adlanır və təbii olaraq bağırsaqlarda bakteriyalar tərəfindən istehsal olunur. Vitaminin hər iki alt növü bədəndə eyni şəkildə işləyir və qanın laxtalanmasından məsuldur. Laxtalanma üçün lazım olan zülalların istehsalında fəaliyyət göstərən K vitamini bədən daxilində və xaricində həddindən artıq qanaxmanın qarşısını alır. K vitamini orqanizmə qida ilə kifayət qədər qəbul edilmədikdə, orqanizmdə onun istehsalında problemlər olarsa və ya qida ilə qəbul edilən vitaminin sorulması ilə bağlı pozulmalar olarsa, K vitamini çatışmazlığı yaranır.
K vitamini çatışmazlığı nəticəsində laxtalanma üçün zəruri olan qan zülallarının istehsalı pozulur, nəticədə laxtalanma pozulur, qeyri-adi və həddindən artıq qanaxma baş verir. Yetkinlərdə K vitamini çatışmazlığı olduqca nadirdir. Bunun səbəbi istehlak edilən qidalarda K1 vitamininin çox olması və K2 vitamininin orqanizmdə endogen yolla əmələ gəlməsidir. Ancaq bəzi hallarda yetkinlərdə K vitamininin sorulması ilə bağlı problemlər, qida rasionunda ciddi pozuntular və ya müxtəlif xəstəliklər səbəbindən K vitamini çatışmazlığı ilə qarşılaşmaq mümkündür. Ancaq K vitamini çatışmazlığı daha çox körpələrdə olur.
K Vitamini Hansı Qidalarda Var?
K vitamini bir çox bitki mənşəli qidalarda müxtəlif miqdarda olan bir vitamin növüdür. Aşağıdakı qidalar K vitamininin ən zəngin mənbələri arasında sayıla bilər:
- İspanaq, kələm, pazı, gül kələmi, brokoli, şüyüd, çuğundur yarpaqları və cəfəri kimi bir çox göyərtilər
- Noxud, yaşıl lobya, soya
- Pomidor və xiyar
- Qırmızı və ağ ət növləri, qaraciyər, böyrək
- Yumurta, süd və süd məhsulları
- Fındıq, qoz, badam kimi çərəzlər
- Çiyələk, üzüm, kivi, böyürtkən, nar kimi bir çox meyvələr
K vitamini yağda həll olunan bir vitamin növü olduğundan yuxarıdakı zəngin K vitamini mənbələrini kərə yağı və zeytun yağı kimi yağlarla birlikdə istehlak etmək K vitamininin mövcudluğunu artırır.
K Vitamini Çatışmazlığı Necə Müalicə Edilməlidir?
Vitamin çatışmazlığı diaqnozdan sonra ediləcək tətbiqlərlə müalicə edilə bilər. Müalicə ağızdan və ya venadaxili olaraq K vitamini əlavə etməklə həyata keçirilir. Əlavənin necə qəbul ediləcəyi, dozası və tezliyi həkim tərəfindən müəyyən edilir. Piylərin sorulması pozğunluqları və ya laxtalanma pozğunluqlarına səbəb olan müxtəlif xəstəliklərin aşkarlanması zamanı onlar üçün ayrıca müalicə planı hazırlanır. Qidalanmaları ilə bağlı problemlər səbəbiylə K vitamini əksikliyi olan xəstələr dietoloqa yönləndirilməli və onlara adekvat K vitamini ehtiva edən qidalanma planı haqqında məlumat verilməlidir.
Hər gün istehlak edilməsi lazım olan xüsusi bir K vitamini miqdarı olmasa da, gündə orta hesabla kişilər üçün 120 mkq, qadınlar üçün isə 90 mkq K vitamini tövsiyə edilir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz K vitamini qaynaqlı qidaların və xüsusilə yaşıl yarpaqlı tərəvəzlərin müntəzəm istifadəsi nəticəsində K vitamini ehtiyacı çox asanlıqla ödənilə bilər. Qan durulaşdırıcılardan istifadə etməsi lazım olan şəxslərdə K vitamini qəbulunun məhdudlaşdırılması tələb oluna bilər. Bu zaman həkimin tövsiyələrinə uyğun olaraq qidalanma planı düzəldilir və lazımi məlumatlar xəstəyə ötürülür. Bu xəstələrdə laxtalanma testlərinin müntəzəm olaraq təkrarlanması tələb oluna bilər. Əgər K vitamini çatışmazlığının bəzi əlamətlərini yaşayırsınızsa və ya qanaxma probleminiz varsa, dərhal bir tibb müəssisəsinə müraciət edib müayinədən keçməniz faydalı olar. Mümkün bir vitamin çatışmazlığını erkən dövrdə aşkar edərək, daha ciddi fəsadların qarşısını ala və sağlamlığınızı qoruya bilərsiniz.
