Bel ağrısı insanların təxminən 90%-nin həyatında ən azı bir dəfə yaşayacağı ağrıdır və ağrıların 90%-nin səbəbi isə adətən yanlış duruş, ağır yük qaldırma və əzələ zəifliyi kimi fiziki hallardır. Bel əzələlərində qəfil gərginlik ağrıya səbəb olur və ağrı sadə ağrıkəsicilər, əzələ yumşaldıcılar və istirahət ilə 1-4 həftə ərzində öz-özünə sağalır. 3 aydan çox davam edən bel ağrılarına isə xroniki bel ağrısı deyilir. Bel ağrıları xroniki hal aldıqda, altda yatan disk yırtığı kimi onurğa patologiyasının ola biləcəyi nəzərə alınmalı və həkimdən kömək istənilməlidir. Müasir texnologiya ilə insanlar həyatlarını davam etdirərkən buraxdıqları səhvlər bu gün bel ağrılarının yaranma tezliyini artırıb. Həmin səhvləri isə aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Uzun müddət masa arxasında kompyuterlə işləmək,
- Uzun müddət oturmuş vəziyyətdə televizora baxmaq,
- Bel sağlamlığına uyğun olmayan çarpayıdan istifadə etmək,
- Külək, soyuq və ya kondisionerə məruz qalan tərli bədən,
- Qeyri-adekvat vəziyyətdə ağır çəki qaldırmaq,
- Uzun müddət qəbizlik,
- Bel çantalarını uyğun olmayan vəziyyətdə uzun müddət daşımaq,
- Siqaret çəkmək və artıq çəki,
- Oturaq və idmansız həyat.
Uzun müddət yanlış oturma və kompyuter arxasında işləmək kimi hallar fərdlərin duruşunu pisləşdirir, bel əzələlərini zəiflədir və nəticə etibarı ilə bel ağrılarına səbəb olur. Siqaret çəkmək beldə olan fəqərələrin arasında amortizator funksiyasını yerinə yetirən birləşdirici toxumanın qan tədarükünü və strukturunu pozaraq, yırtıq əmələ gəlmə ehtimalını artırır. Artıq çəki və uzun müddət qəbizlik də, onurğaya təzyiq edərək struktur pozğunluqlarına səbəb ola bilər. Dövrümüzün ən böyük problemlərindən biri olan hərəkətsiz və idmansız həyat, bel sağlamlığının ən vacib kompenentlərindən biri olan bel əzələlərini zəiflədir və uzun müddətdə xroniki bel ağrılarına səbəb olur.
Bel Ağrsının Səbəbləri Nələrdir?
Fiziki səbəblərdən başqa, bel ağrısı müxtəlif səbəblərdən yarana bilər. Həmin səbəb və xəstəlikləri isə aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Bel yırtığı (qrija),
- Degenerativ disk xəstəliyi (vertebralar arasında amortizator rolunu oynayan birləşdirici toxuma təbəqəsinin pozulması),
- Onurğa stenozu (kanalın daralması),
- Faset xəstəliyi (vertebranın meydana gətirdiyi oynaqların kalsifikasiyası),
- Uğursuz bel əməliyyatı xəstəliyi,
- Sakroiliak birgə xəstəliyi,
- Onurğa beyni zədələri,
- Diskit (disk iltihabı),
- Şişlər (sümük və metastatik) və metabolik xəstəliklər.
İntervertebral disklərdə yırtıq bel ağrısının ən çox görülən şərtlərindən biridir. Çox vaxt posterior bölgədə, 4-5. Bel fəqərələri səviyyəsində yaranır və həmin nahiyədə sinirlərin sıxılması nəticəsində ağrıya səbəb olur. Siyatik ağrı olaraq da bilinən bu vəziyyətdə, öskürmə, asqırma, irəli əyilmə ilə artan bıçaqlanma ağrısının yaşanması tipikdir.
Faset oynaqlarının genişlənməsi bəzən onurğa kanalında onurğa sinirlərini sıxışdıra bilər. Faset birgə degenerasiyası adlanan bu vəziyyət ağrıya səbəb olur. Disk yırtığında ayaqlara yayıla bilən ağrının əksinə, bu xəstəlikdə dizdən aşağı yayılmayan şiddətli bel ağrıları görülür.
Onurğaların və disklərin ümumi degenerasiyasına spondiloz deyilir. Bu, onurğa sinirlərinin çıxış nöqtələrində stenoz və sinir sıxılmasına səbəb ola bilər. Spondilolistez deyilən onurğa sürüşməsi vəziyyətində, bel ağrısı, spondiloliz deyilən fəqərələrdəki yüklərdə və travmalarda görülür.
Onurğanın stenozu (onurğa onurğa kanalı) zamanı yerimə zamanı ağrı uzun yerişdən sonra görünür və ayaqda zəiflik səbəbiylə axsaqlıq görünür. Miyofasyal ağrıda əzələlərdə ağrı tətik nöqtələri bel nahiyəsinə yayılan ağrıya səbəb ola bilər. Sakroiliit (çanaq sümüklərinin iltihabı) bel ağrısının səbəblərindən biridir.
Uğursuz Bel Cərrahiyyəsi Sindromu adlanan vəziyyətdə əməliyyatdan sonra meydana gələn yapışmalar bel ağrısına səbəb olur. Bu, bel əməliyyatı keçirmiş xəstələrin 10-30%-də müşahidə oluna bilər. Böyrək daşları, aorta anevrizmasının qopması kimi hallarda ağrı da bel bölgəsində əks olunan ağrı kimi hiss edilə bilər.
Bel Ağrısı Necə Müalicə Olunmalıdır?
Yataq istirahəti ilk növbədə bel ağrılarının müalicəsində tətbiq edilir. Belinizi gərginləşdirəcək müəyyən hərəkətlərdən qaçınmaq lazımdır. Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar kimi tanınan və xalq arasında ağrı kəsici kimi tanınan dərmanlar və əzələ yumşaldıcılar həkim nəzarəti altında ağrıları aradan qaldırmaq üçün istifadə olunur. Fiziki terapiya tətbiqləri arasında dartınma, bel məşqləri və TENS ultrasəs ilə toxumaların qızdırılması üçün qısa müddətli rahatlama təmin edilə bilər.
Erkən dövrdə aktiv həyata qayıtmaq üçün idman çox vacibdir. Hərəkətsizlik bel ağrısının müalicəsinə mənfi təsir göstərir. Epidural steroid enjeksiyonları və digər müdaxiləli ağrı müalicə üsulları da bel ağrısının müalicəsində həm bu tətbiqləri dəstəkləmək üçün, həm də ağrı kəsiciləri və fiziki müalicə tətbiqləri ilə kifayət qədər cavab verməyən xəstələrdə tək başına istifadə edilir.
